Alles over vitamine D

Met vitamine D kun je veel gezondheidswinst behalen. Deze belangrijke vitamine heeft namelijk rechtstreeks invloed op ongeveer 2000 van je genen en een veelheid aan lichaamsfuncties.

Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat een goede vitamine D-status bijdraagt aan de preventie van veel voorkomende (chronische) ziekten, waaronder ziekten van het bewegingsapparaat, metabool syndroom, diabetes type 2, hart- en vaatziekten, auto-immuunziekten, infectieziekten, kanker en mentale aandoeningen. Daarnaast heeft deze vitamine ook invloed op je afweersysteem en je stemming.

Je begrijpt het al: vitamine D is enorm belangrijk voor je lichaam en als je je lichaam het hele jaar door optimaal van deze vitamine voorziet, dan zie je dat terug in je gezondheid.

Wat is vitamine D?

Vitamine D (calciferol) is geen vitamine, maar refereert naar een groep van verschillende vetoplosbare prohormonen, waarvan D2 (ergocalciferol) en D3 (cholecalciferol)de belangrijkste zijn.

Vitamine D3 is de vorm die in de huid wordt aangemaakt onder invloed van zonlicht. D3 bevindt zich ook in voedingsmiddelen van dierlijke oorsprong.

Vitamine D2 is een plantaardige vorm die van nature aanwezig is in plantaardige voeding en schimmels (paddenstoelen en gist, maar ook kaas). 

Wat doet vitamine D?

De belangrijkste functie van de D-vitamine is dat het zorgt dat calcium van de darmen in je bloedstroom kan worden opgenomen. Hiervoor is echter wel een juiste balans tussen vitamine D, K2 en magnesium noodzakelijk. Naast het reguleren van de calciumhuishouding reguleert deze vitamine ook de fosforhuishouding.

Calcium en Fosfor spelen een belangrijke rol bij botmineralisatie, spiercontractie, zenuwgeleiding en het optimaal functioneren van alle cellen in je lichaam. Vitamine D ondersteunt je immuunsysteem, zorgt voor sterke botten en tanden en is goed om je spierkracht op peil te houden. Ook op mensen die wat neerslachtig zijn of een winterdipje hebben, kan extra vitamine D een positief effect hebben.

Gezondheidseffecten vitamine D

Deze vitamine heeft de volgende effecten op je gezondheid:

• Draagt bij aan gezonde cellen en weefsels
• Belangrijk voor sterke en soepele spieren en een goede balans
• Belangrijk voor de instandhouding van sterke tanden en botten. Het draagt namelijk bij tot de opname van calcium en fosfor uit de voeding en zorgt ervoor dat de mineralen in tanden en botten worden vastgelegd
• Bevordert een gezond en evenwichtig afweersysteem
• Verhoogt de weerstand tegen infecties
• Helpt om de risico’s van vallen te verminderen, in verband met een verminderde balans en zwakkere spieren. Vallen is een risicofactor voor botbreuken bij mannen en vrouwen vanaf 60 jaar
• Ondersteunt de stofwisseling van koolhydraten en vetten
• Draagt bij aan vermindering van de vetopslag in vetweefsel
• Heeft een gunstige invloed op hart en bloedvaten
• Helpt bij het behoudt van een gezonde bloeddruk
• Ondersteunt de barrièrefunctie van de darmwand
• Draagt bij aan een goede functie van het zenuwstelsel en de hersenen
• Ondersteunt de geestelijke veerkracht
• Draagt bij aan goede conditie van de ogen
• Is positief voor stemming en welbevinden
• Belangrijk voor de vruchtbaarheid
• Gaat verouderingsprocessen tegen

Daarnaast heeft bijna één op de drie kinderen te weinig vitamine D. Bij kinderen van onder andere Marokkaanse, Surinaamse en Turkse afkomst ligt dit aantal nog hoger. Het geven van supplementen met deze specifieke vitamine vitamine D supplementen² verkleint het risico op een tekort bij kinderen en mogelijke gezondheidsklachten, nu en op latere leeftijd.

De aanmaak van D-vitaminen

Vitamine D3 wordt aangemaakt door mens en dier. Dit gebeurt in de huid onder invloed van ultraviolette (UV) straling van de zon of van solaria. Vooral de UV straling met een golflengte van 290-320 nm speelt hierin een belangrijke rol.

Vitamine D wordt gesynthetiseerd uit 7-dehydrocholesterol. Dit is een stofwisselingsproduct (metaboliet) van cholesterol. Hieruit wordt eerst een previtamine D3 (precholecalciferol) gevormd, die het lichaam opslaat als niet-actieve stof in het vetweefsel of de organen (zoals de lever). Dit prohormoon heeft een endocriene, paracriene en autocriene werking.

Vervolgens zet de lever precholecalciferol om in de metaboliet calcidiol (25-hydroxyvitamine D). Calcidiol heeft slechts een geringe biologische activiteit, maar omdat vitamine D in deze vorm het meest voorkomt in de bloedcirculatie, wordt calcidiol vaak gebruikt als indicator voor de vitamine-D-status¹.

Calcidiol wordt naar behoefte in de nieren omgezet in het biologisch actieve hormoon calcitriol (1,25-dihydroxyvitamine D). Ook in andere cellen en organen dan de nieren, zoals in de huid, bijschildklier, darm, hersenen, prostaat, cellen van het immuunsysteem en botcellen, vindt de omzetting van calcidiol naar calcitriol plaats.

Calcitrol is de fysiologisch actieve stof. De vorming van calcitriol wordt gestimuleerd door het parathormoon, evenals door de lage niveaus van calcium en fosfor in het bloed. De calcitriol productie wordt geremd door hoge calciumconcentraties, calcitriol zelf en het hormoon FGF23 (fibroblast growth factor 23). Vitamine D verlaat het lichaam in de vorm van metabolieten via gal met de feces en een klein deel scheidt het lichaam uit via de urine.

Vitamine D3 is effectiever in het verhogen van de vitamine D-spiegels dan vitamine D2. Omdat vitamine D3 een biologisch actieve vorm is, is het namelijk tot tien keer sterker.

Waarvan is de aanmaak van vitamine D afhankelijk?

De aangemaakte hoeveelheid vitamine D hangt af van de blootstellingsduur aan zonlicht, de pigmentatie van de huid, het blootgestelde huidoppervlakte, je leeftijd, de intensiteit en de golflengte van de straling.

Bij het ontbreken of vermijden van zonlicht wordt vitamine D een essentieel nutriënt.  Het is namelijk is essentieel voor je gezondheid en het belang van een voldoende hoge spiegel is groot.

Wil je meer weten over de factoren die de vitamine D aanmaak in de huid beïnvloeden? Lees dan hier verder.

Wereldwijd tekort aan vitamine D

Schrikbarend veel mensen blijken een te lage vitamine D-status te hebben. Het is een probleem dat zich wereldwijd voordoet, zelfs in zonnige (sub)tropische landen. Zo heeft ongeveer 50 procent van de thuiswonende ouderen volgens het Nederlands Huisartsen Genootschap een te lage vitamine D-spiegel. Bij bewoners van een zorginstelling is dat zelfs meer dan 85 procent.

Daarnaast heeft bijna één op de drie kinderen te weinig vitamine D. Bij kinderen van onder andere Marokkaanse, Surinaamse en Turkse afkomst ligt dit aantal nog hoger. Het geven van supplementen² met deze specifieke vitamine verkleint het risico op een tekort bij kinderen en mogelijke gezondheidsklachten, nu en op latere leeftijd.

Suppletie nodig door tekort zonlicht en vitamine-D-rijke voeding

De belangrijkste bron van vitamine D is zonlicht. In Nederland is het echter alleen van mei tot oktober mogelijk om voldoende vitamine D3 in de huid aan te maken. Dit kan door tussen 11 uur ‘s ochtends en 3 uur ‘s middags ten minste 15 tot 30 minuten buiten in de zon door te brengen. De rest van het jaar zijn we afhankelijk van deze vitamine uit voeding en voedingssupplementen.

Helaas is het voor een optimale D-status bijna onmogelijk om voldoende uit onze voeding te halen, zelfs als we met vitamine D verrijkte voedingsmiddelen gebruiken. Gebruik van een supplement is dan ook een noodzaak.  

Waarom het jaar rond vitamine D slikken geen gek idee is

Heel veel mensen zijn in de meest zonnige maanden, mei tot oktober, óók grotendeels afhankelijk van vitamine D uit voeding en voedingssupplementen. Dit komt onder andere doordat veel mensen niet optimaal van zonlicht (kunnen) profiteren.

Bijvoorbeeld door het dragen van bedekkende kleding zoals een sluier, lange broek of lange mouwen. Of omdat men een zonnebril op heeft en zonnebrandproducten gebruikt met factor 15 of hoger, of er sprake is van ongunstige weersomstandigheden zoals bewolking en luchtvervuiling.

Tevens kan er sprake zijn van het bewust mijden van direct zonlicht vanwege angst voor huidveroudering of huidkanker. Bij het ontbreken of vermijden van zonlicht wordt vitamine D een essentieel nutriënt.

Daarnaast hebben mensen met een donkere huidskleur voor voldoende aanmaak veel meer zon nodig dan blanke mensen. Bij oudere mensen is het zo dat zij een dunnere huid hebben die minder makkelijk D-vitaminen aanmaakt. Ook leven veel mensen tegenwoordig hoofdzakelijk binnenshuis.

Ook zwangere vrouwen, baby’s en vijftigplussers hebben een risico op een tekort. De Nederlandse Gezondheidsraad adviseert deze groepen extra vitamine D te nemen. Deze aanbevelingen worden helaas nog te weinig opgevolgd, met alle gevolgen van dien. 

Bronnen van vitamine D

Zonlicht (UVB-straling) is de belangrijkste bron van D-vitamene voor het lichaam. Daarnaast vind je deze vitamine in levertraan, vis (haring, paling makreel, zalm, sardientjes), vlees, eieren, (biologische) melk, met vitamine D verrijkte margarine, halvarine en bak- en braadproducten³ en aan zonlicht blootgestelde paddenstoelen..

De bijdrage aan de vitamine-D-spiegel van margarine, halvarine en bak- en braadproducten is bij de huidige lage verrijking slechts minimaal. De gemiddelde dagelijkse vitamine D-inname via de voeding wordt geschat op slechts 3-4 μg (120-160 IE).

Omdat dat, in combinatie met te weinig zonlicht, voor veel mensen onvoldoende basis is voor de aanbevolen hoeveelheid adviseert de Nederlandse Gezondheidsraad bepaalde groepen om het hele jaar door extra vitamine D te nemen.

Wanneer is aanvulling met Vitamine D nuttig?

Indien je behoort tot de volgende groepen is suppletie verstandig, omdat het risico op een tekort bij deze groepen groter is:

• Veganisten en vegetariërs
• Mensen die overdag weinig buiten komen of bedekkende kleding dragen
• Mensen met een donkere huidskleur
• Ouderen
• Zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven
• Mensen die ongezond eten of veel alcohol drinken
• Mensen die een vetarm of vetvrij dieet volgen
• Mensen die roken
• Baby’s en jonge kinderen
• Vrouwen in de menopauze
• Sommige medicijngebruikers⁴
• Bij inflammatoire darmaandoeningen zoals colitis ulcerosa en de ziekte van Crohn;
• Bij bot- en spiergerelateerde aandoeningen zoals rachitis, osteomalacie, osteoporose en botfracturen, myopathie, renale osteodystrofie; tandproblemen; hypoparathyreoïdie; (luchtweg)infecties, COPD en COVID-19
• Bij auto-immuunziekten zoals MS, reumatoïde artritis en diabetes type 1
• Bij vermoeidheid en slaapproblemen
• Bij hart- en vaatziekten, waaronder hoge bloeddruk
• Bij metabole syndromen en neurodegeneratieve aandoeningen, zoals de ziekte van Alzheimer, ADHD, autisme en schizofrenie

Behoor je tot één van deze groepen, dan vind je hier meer informatie.

Symptomen vitamine D-tekort

Een tekort kent verschillende symptomen, zoals:

• (Chronische) Vermoeidheid of tekort aan energie
• Zwakkere botten
• Bloedend tandvlees
• (Chronische) Pijn
• Pijn in spieren en/of botten, lage rugpijn
• Spierzwakte
• Trillingen of kramp aan spieren en gewrichten
• Lusteloosheid
• Angstaanvallen
• Depressie
• Verminderde weerstand

Een langdurig tekort wordt ook geassocieerd met een groter risico op:

• Diabetes type 2
• Hart- en vaatziekten
• Bepaalde kankersoorten (borst, dikke darm, prostaat)

Deze klachten kunnen uiteraard ook een andere oorzaak hebben.

Meer informatie over de gezondheidseffecten van vitamine D vind je hier

Aandoeningen die betrekking hebben op een lage vitamine D-status

Er zijn verschillende aandoeningen die gerelateerd zijn met een tekort, hieronder vind je ze zoveel mogelijk gespecificeerd per groep⁵.

• Bewegingsapparaat: osteoporose, botbreuken, osteomalacie (verweking van het bot), rachitis, myopathie, vermindering van spierkracht, spiermassa en spierfunctie, grotere kans op vallen
• Auto-immuunziekten: diabetes type 1 en 2 en bijbehorende complicaties, multiple sclerose, chronische thyroïditis (Hashimoto), reumatoïde artritis, ontstekingsgerelateerde darmziekte, ziekte van Addison, SLE (systemische lupus erythematosus), psoriasis, metabool syndroom, overgewicht/obesitas
• Hart- en vaatziekten: hypertensie, slagaderverkalking (atherosclerose), coronaire hartziekte (verminderde bloedstroom in de slagaders), hartfalen, beroerte, hartinfarct
• Luchtwegen: verminderde weerstand, astma, COPD, bronchitis infectieziekten: influenza, tuberculose, luchtweginfecties
• Mentale aandoeningen: schizofrenie, depressie, zelfmoordneiging, angst, autismespectrumstoornis, cognitieve achteruitgang bij ouderen
• Kanker: borst-, prostaat-, dikke darm-, huid-, blaas-, slokdarm-, maag-, ovarium-, nier-, cervix-, mond-, pancreas- en baarmoederkanker, Hodgkin en non-Hodgkin lymfoma
• Oogaandoeningen: leeftijdsgerelateerde maculadegeneratie, urticaria, PMS (premenstrueel syndroom) vleesboom
• Spijsverteringskanaal: verhoogde darmdoorlaatbaarheid, (gedeeltelijke) verwijdering van de maag (gastrectomie), coeliakie (glutenintolerantie), inflammatoire darmziekten, prikkelbare darmsyndroom, taaislijmziekte, leverziekten
• Chronische pijn
• Grotere kans op overlijden

Waar moet je op letten bij gebruik van Vitamine D?

Synergisten en ondersteunende stoffen

De juiste balans tussen vitamine D, vitamine K, Magnesium en Calcium van groot belang
Voor veel mensen is het onbekend dat het slikken van enkel vitamine D geen goede keuze is. Je lichaam heeft namelijk bepaalde hoeveelheden vitamine K2 en magnesium nodig om de vitamine D zijn werk te kunnen laten doen. Deze vitaminen en mineralen ondersteunen elkaars werking. Als je alleen vitamine D neemt, dan krijg je namelijk automatisch een tekort aan vitamine K en magnesium. Hieruit kunnen allerlei klachten voortvloeien.

Magnesium

Voldoende magnesium is nodig om de werking van Vitamine D goed te laten verlopen. Magnesium is namelijk betrokken bij de vorming van calcitriol, de actieve vorm van Vitamine D. Als je vitamine D neemt, gaat je lichaam meer calcium opnemen. En als je lichaam meer calcium opneemt heeft het automatisch meer magnesium nodig, omdat deze twee mineralen met elkaar samenwerken.

De meeste mensen hebben in de basis al een tekort aan magnesium⁶. Als je vitamine D gaat slikken wordt dit tekort nog groter. Als je, naast het slikken van vitamine D, onvoldoende magnesium neemt kan de vitamine D niet goed zijn werk doen en kun je dus niet profiteren van de voordelen van de vitamine D.

Bij een tekort aan Magnesium wordt dus ook de vitamine D-afhankelijke actieve calciumopname verstoord. Wanneer er tegelijkertijd sprake is van een lage calciuminname, kan dit leiden tot magnesiumafhankelijke hypocalcemie.

Het eiwit dat calcium door de darmwand transporteert, kan ook magnesium binden en transporteren. Dit eiwit wordt gestimuleerd door vitamine D, waardoor ook de magnesiumabsorptie kan worden verhoogd. Bij mensen met een laag vitamine D- en een laag magnesiumgehalte kan het innemen van vitamine D de magnesiumstatus verbeteren.

Omdat Magnesium bekend staat om zijn moeilijke opneembaarheid kun je magnesium het beste als liposomaal supplement nemen.

Vitamine K

Wat ook weinig mensen weten, is hoe belangrijk vitamine K2 is wanneer je vitamine D3 inneemt. Vitamine D en vitamine K zijn belangrijke synergisten: zij versterken elkaar in hun werking. Als er onvoldoende vitamine K aanwezig is kan Vitamine D3 suppletie zelfs risico’s met zich meebrengen.

De belangrijkste functie van vitamine D3 is het opnemen van calcium vanuit de darm naar de bloedbaan. Dit is totaal ineffectief zonder vitamine K2. Vitamine K2 heeft namelijk een transportfunctie en transporteert het calcium in je lichaam naar plekken die dit mineraal nodig hebben. Zonder vitamine K2 gaat calcium, dat door vitamine D3 opgenomen wordt, in het lichaam rondzwerven of blijft opgehoopt in de bloedvaten aanwezig waar het aderverkalking kan veroorzaken. Ook hopen zich dan calcium deeltjes in de rest van het lichaam op. Dit is natuurlijk ongewenst.

Als het calcium in je nieren komt, dan kan dit leiden tot nierstenen. Komt het calcium in je slagaderen terecht, dan kan dat leiden tot hartklachten. Hier komt ook het gerucht vandaan dat vitamine D3 mogelijk tot hartklachten kan leiden. De oorzaak hiervan is echter niet de vitamine D, maar een tekort aan K2. Hierdoor wordt de calcium niet naar de plekken getransporteerd waar het nodig is en stapelt het zich op waar het niet nodig is.

De innam van vitamine D3 veroorzaakt geen problemen als er in je lichaam voldoende vitamine K2 aanwezig is. Helaas hebben veel mensen een tekort aan K2. Voor de productie van K2 is een gezonde darmflora belangrijk en deze is nou net bij veel mensen niet optimaal. Een slecht voedingspatroon en te weinig beweging hebben een ongunstige invloed op je darmflora.

Ook het gebruik van antibiotica en het eten van vlees met antibiotica heeft een negatieve invloed op je darmbacteriën, waardoor de darmen onvoldoende vitamine K aanmaken. Met als gevolg dat de aanmaak van vitamine K lager is dan je dagelijkse behoefte. Dit heeft een Vitamine K gebrek tot gevolg.

Dit vitamine K gebrek kun je niet met voeding oplossen, want de Vitamine K1 uit onze voeding  (groene bladgroenten: boerenkool, spinazie en peterselie) is relatief slecht opneembaar.

Vitamine K2, met name menaquinon-7, wordt gezien als de meeste efficiënte bron van vitamine K. Deze vorm wordt geproduceerd door bepaalde bacteriën en komt slechts in beperkte mate voor in vlees, zuivel en eieren. Voldoende vitamine K2 binnenkrijgen is dus lastig. Het slikken van een supplement met vitamine K is dan de oplossing.

Calciumopname

Vitamine D is essentieel voor een efficiënt gebruik van calcium door het lichaam. Vitamine D verhoogt de efficiëntie en absorptie van calcium en fosfor. Wanneer vitamine D samen wordt ingenomen met calcium, wordt de actieve opname van calcium in de dunne darm verhoogd. Bij afwezigheid van toereikende vitamine D waarden wordt slechts maximaal 15 procent van het calcium en 60 procent fosfor geabsorbeerd. Bij toereikende vitamine D waarden stijgt de calciumabsorptie met 30 tot 40 procent en de fosforabsorptie met 80 procent. De mineralen calcium en fosfor hebben invloed op de botstofwisseling, het gebit, spiercontractie, zenuwgeleiding en het functioneren van de cellen in het lichaam.

Slechte opname van vitamine D, K en magnesium

De vitaminen D, K en magnesium zijn voor het lichaam normaal erg moeilijk opneembaar. Gewone supplementen met deze vitaminen en mineralen worden maar voor een klein percentage in het bloed opgenomen en nog minder in de cellen.

Liposomale supplementen vormen hierop een uitzondering. Zij worden voor meer dan 98% in de cellen opgenomen. 

Bij een liposomaal supplement zijn de voedingsstoffen verpakt in een liposoom (vetbolletje,gemaakt van materiaal dat lijkt op het materiaal van onze celwanden), waardoor de voedingsstoffen met behulp van het liposoom rechtstreeks naar de lichaamscellen vervoerd worden. In het geval van D3, K2 en magnesium worden deze vervolgens volledig opgenomen in de cellen. Door deze optimale opname profiteert je lichaam van alle voordelen van de synergetische werking van deze vitaminen. 

Hoeveel vitamine D heb je nodig?

Wetenschappers ontdekken steeds meer (chronische) aandoeningen die zijn gerelateerd aan een inadequate vitamine D-status. Mede daarom staat ter discussie hoeveel vitamine D een mens nodig heeft in aanvulling op de hoeveelheid die het lichaam zelf in de huid produceert onder invloed van zonlicht.

De huidige aanbevelingen in Nederland zijn gebaseerd op het voorkomen van de deficiëntieziekten rachitis en osteomalacie (calcidiolspiegel >30 nmol/l) en osteoporose (calcidiolspiegel >50 nmol/l), maar zijn onvoldoende voor het bereiken van een optimale status. Ofwel een maximale vermindering van het risico op osteoporose en botfracturen, een maximale onderdrukking van secundaire hyperparathyreoïdie en een optimale calcium opname in de darm.

Reguliere gezondheidsinstanties streven naar een calcidiolspiegel van 30 nmol/l (en 50 nmol/l bij mensen ouder dan 70 jaar) en hanteren daartoe de volgende voedingsnormen:

• Dagelijkse behoefte van 10 microgram voor kinderen, adolescenten, mannen en vrouwen tot 70 jaar en zwangere vrouwen
• Dagelijkse behoefte van 20 microgram voor volwassenen vanaf 70 jaar

De meningen over de aanbevolen hoeveelheden verschillen flink. Sommigen beweren dat deze aanbevolen hoeveelheden erg laag zijn.

Orthomoleculaire autoriteiten adviseren te streven naar een calcidiolspiegel van rond de 80nmol/l. Dit is nodig om te corrigeren voor individuele verschillen en een juiste vitamine D-status van het lichaam te garanderen.

Aanvaardbare bovengrens

Volgens het voedingscentrum is de aanvaardbare bovengrens voor inname van vitamine D

• 100 microgram (µg) per dag voor volwassenen en kinderen van 11 t/m 17 jaar
• 50 microgram (µg) per dag voor kinderen van 1 t/m 10 jaar
• 25 microgram (µg) per dag voor kinderen jonger dan 1 jaar

In de Nederlandse wet is vastgelegd dat een voedingssupplement met Vitamine D3 maximaal 75 microgram mag bevatten.

Zowel de aanbevolen dagelijkse hoeveelheden als de maximaal toegestane doseringen blijven echter stijgen, want langzamerhand overtuigt de grote hoeveelheid aan ondubbelzinnige onderzoeksresultaten de nationale en Europese overheidsinstellingen van de noodzaak van vitamine D voor onze gezondheid.

Het belang van hoge doseringen was in de orthomoleculaire wereld al geruime tijd een prominent gespreksonderwerp 😊

Bloedwaarde

De meest geaccepteerde internationale streefwaarde is 30 nmol/l (nanomol per liter) voor volwassenen. Recent is betoogd dat de vorming en handhaving van het skelet pas optimaal zijn bij een calcidiolspiegel vanaf 50 of zelfs 80 à 120 nmol/l.

De commissie meent echter dat de onderbouwing hiervan op dit moment nog onvoldoende is, en handhaaft vooralsnog de streefwaarde van 30 nmol/l.

Streefwaarde

De streefwaarde (optimale waarde) voor vitamine D is verschillend per leeftijdsgroep.

• 0-4 jaar: streefwaarde 30-50 nmol/l. Dit kan bereikt worden met dagelijkse suppletie van 10 microgram.
• 5-64 jaar: streefwaarde 50-75 nmol/l. Dit kan bereikt worden met dagelijkse suppletie van 10 tot 20 microgram.
• 65 jaar en ouder: streefwaarde 75-100 nmol/l. Dit kan bereikt worden met een dagelijkse suppletie van 20 microgram.

Stadia Vitamine D-status:

• Sufficiëntie: (70 à 80-220 nmol/l). Dit is een optimale vitamine D-status
• Hypovitaminose D: (50 tot 70-80 nmol/l). Hierbij is de vitamine D-voorraad laag en kan de parathormoonspiegel licht verhoogd zijn.
• Insufficiëntie: calcidiolspiegel 12,5-50 nmol/l. Hierbij is de botdichtheid afgenomen, de calciumopname verlaagd en de parathormoonspiegel verhoogd en kan (subklinische) myopathie optreden.
• Deficiëntie: calcidiolspiegel <12,5 nmol/l. Bij deze gevaarlijke tekorten ontstaan rachitis, osteomalacie, myopathie, calciummalabsorptie en ernstige (secundaire) hyperparathyreoïdie.

Contra-indicaties

Een teveel aan vitamine D komt zelden voor. Het gevaar van kalkafzettingen kun je teniet doen door deze vitamine altijd te gebruiken in combinatie met de ondersteunende vitamines en mineralen, zijnde K2 en Magnesium.

Er wordt beweert dat Vitamine D-toxiciteit met hypercalcemie pas optreedt bij doseringen vanaf 250 mcg per dag (10.000 ie/d) en calcidiolspiegels vanaf 220 nmol/l. Maar er zijn ook meta-analyses die Meta-analyses geen hypercalciëmie vonden bij concentraties tot circa 650 nmol/l.

Blootstelling aan zonlicht in badkleding totdat licht erytheem ontstaat, levert 10.000-20.000 IE vitamine D op, ver boven de ‘aanvaardbare bovengrens van inneming’ van 50 μg dd (2000 IE dd). Toch geeft dit, evenalas langdurige blootstelling aan zonlicht, geeft geen risico op een teveel aan vitamine D. De huid regelt dan namelijk de aanmaak.

Een hoge dosis vitamine D is een contra-indicatie bij een hoge bloedspiegel van calcium of fosfor, nierstenen, hypercalciëmie, hypercalciurie, nefrolithiase, nefrocalcinose, ernstige nierfunctiestoornissen, hyperparathyreoïdie, pseudohypoparathyreoïdie, hypervitaminose D. Overleg met een behandelend arts is dan raadzaam. 

Soorten en kwaliteitsverschil Vitamine D supplementen

Vitamine D supplementen zijn verkrijgbaar in verschillende vormen: kauwtabletten, tabletten, poeder gevulde capsules, druppels, drankjes, softgels en een liposomale vorm.

Belangrijk om te weten is dat er een groot verschil in werkzaamheid tussen de diverse vormen is.

Als je een gewoon, niet liposomaal supplement, met vitamine D3 gebruikt kun je dit het beste innemen bij een maaltijd waar gezonde vetten in aanwezig zijn. Vitamine D3 wordt namelijk beter opgenomen wanneer je het combineert met vet.

Er is een groot verschil in de biologische beschikbaarheid van een product. Deze is het hoogst bij supplementen in liposomale vorm. De beste keuze is daarom een liposomaal supplement in poedervorm.

Een liposomaal supplement in poedervorm wordt 20x beter opgenomen dan een niet-liposomaal supplement, omdat de voedingsstoffen niet worden aangetast door het maagzuur. Zo kunnen ze onaangetast je cellen bereiken, zodat je lichaam 100% profijt heeft van de voedingsstoffen.

Daarnaast verschilt de kwaliteit per merk. Er zijn nog steeds merken die ongewenste toevoegingen bevatten, zoals conserveringsmiddelen, vulstoffen, kleurstoffen en dergelijke. Dit is allemaal belastend voor je lever. Kies dus altijd voor een 100% zuiver en natuurlijk product.

Verwijzingen:

¹Vaak wordt een tekort aangetoond door middel van een bloedonderzoek. Een bloedonderzoek geeft echter alleen de vitamine D-waarden in het bloed aan. Dit zegt niets over de hoeveelheid van deze vitamine in de cellen. Bij het gebruik van liposomale Vitamine D, waarbij de vitamine rechtstreeks opgenomen wordt in de cellen zegt het bloedonderzoek dus niets cq geeft het bloedonderzoek dus geen juist beeld.

²Wanneer je D3 inneemt via suppletie is het belangrijk om dit te doen in combinatie met vitamine K2 en liefst ook met magnesium. Op die manier krijg je de synergetisch werkende stoffen op hetzelfde moment binnen en biedt de vitamine K2 en magnesium direct ondersteuning aan de functies van vitamine D3. Dit garandeert een optimale werking.

³Toegevoegde vitamine D3 is tegenwoordig meestal afkomstig van schapenwolvet. Voor de productie van vitamine D3 uit schapenwolvet wordt de schapenwol gekookt, waardoor het wolvet smelt en los laat van de wol. Vervolgens worden de cholesterolachtige stoffen, waarin de vitamine D3 zit, gescheiden vanuit het vet. De bestraling met UV-licht resulteert in de omzetting naar vitamine D3. Vitamine D3 uit wolvet is geschikt voor mensen met een vegetarische leefstijl.

Vitamine D3 kan ook veganistisch worden geproduceerd uit korstmos. De vitamine D3 uit korstmossen is identiek aan die uit wolvet en wordt gewonnen door extractie van de vitamine uit de korstmossen. Vervolgens wordt het gezuiverd en geconcentreerd. Deze bron van vitamine D3 is geschikt voor zowel vegetariers als veganisten.

⁴Verschillende medicijnen hebben een negatieve invloed op de status of werking van vitamine D. Hierdoor kan je behoefte aan deze vitamine veranderen: anti-epileptica,, corticosteroïden, cimetidine, colestipol, colestyramine, cyclosporine, laxeermiddelen, etidronaat, heparine, steroïdhormonen en tuberculostatica. Voor een overzicht van medicijnen die invloed hebben op je vitamine D status klik je hier

⁵Deze lijst is een opsomming van mogelijke aandoeningen, maar hoeft niet compleet te zijn.

⁶Magnesiumtekort door:

• Mineraalarme voedingsbodem
• Electro-magnetische straling
• Onevenwichtig dieet
• Suikers
• Dranken: met koolzuur, cafeïne en alcohol
• Stress 
• Zwangerschap
• Borstvoeding
• Veel sporten
• Overmatig zweten
• onvoldoende opname uit de voeding door darmaandoeningen of te weinig voedselinname
• Sommige medicijnen zoals vochtafdrijvers (plaspillen), langdurig gebruik van maagzuurremmers en anti-kankermiddelen